Wystawa “Themersonowie i awangarda”
Festiwal SkArPa oraz Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki gorąco polecają najnowszą wystawę w Muzeum Sztuki w Łodzi zatytułowaną „Themersonowie i awangarda”.
Światło na Awangardę
Ostatnio sporo się dzieje wokół Themersonów. W sobotę, 16 lutego, gościliśmy (tzn. POKiS i festiwal SkArPa) na spóźnionych urodzinach Stefana Themersona, które – pod patronatem Instytutu Książki -zorganizowało warszawskie „Ukryte Miasto”. W wypełnionej po brzegi księgokawiarni opowiadaliśmy o płockim festiwalu oraz pokazaliśmy film E. Van Zuylena „Themerson i język”. Spotkanie poprowadziła Małgorzata Sady.
W najbliższy piątek łódzkie MS otworzy wystawę polski awangardzistów, którym przewodzić będą Stefan i Franciszka Themerson. Dzień później odbędzie się sympozjum towarzyszące wystawie, w którym wezmą udział: Agnieszka Karpowicz, Rod Mengham, Jasia Reichardt, Nick Wadley.
Wystawa obejmować będzie projekcje ocalałych filmów Themersonów: „Przygoda człowieka poczciwego” (1937), „Calling Mr. Smith” (1943) oraz „Oko i ucho” (1944-45), związane z twórczością filmową kolaże i fotogramy Stefana Themersona. Ponadto będzie można zobaczyć bogaty wybór prac rysunkowych i malarskich Franciszki Themerson oraz zrealizowane wspólnie przez Franciszkę i Stefana publikacje wydawnictwa Gaberbocchus Press. MS zapowiada również ujawnienie pokrewieństwa między postawami Themersonów, a postawami innych artystów, kojarząc ich prace z pracami m.in. Jankela Adlera, Raoula Hausmanna i Kurta Schwittersa. Dopełnieniem projektu będą dwie prace współczesne – Jarosława Kozłowskiego i Wojciecha Pusia.
Prezentowane na wystawie prace pochodzą z kolekcji: Muzeum Sztuki w Łodzi, Sprengel Museum w Hanowerze, Centre Georges Pompidou w Paryżu, Themersons Archive w Londynie, Ubu Gallery w Nowym Jorku, Israeli Museum w Jerozolimie, Fundacji Signum, kolekcji prywatnych we Francji i w Polsce.
Warto dodać, że Muzeum Sztuki w Łodzi jest jednym z najstarszych muzeów sztuki nowoczesnej na świecie. Związki Muzeum z awangardą datują się na przełom lat 20. i 30., kiedy to grupa radykalnych twórców z grupy „a.r.” rozpoczęła akcję gromadzenia dla Muzeum dzieł najważniejszych artystów owego czasu. Akcja ta spotkała się z ogromnym zainteresowaniem europejskiej awangardy, skłaniając wielu znakomitych artystów – takich jak Fernand Leger, Max Ernst, Hans Arp czy Kurt Schwitters – do przekazania w darze swoich dzieł. Kolekcja jest konsekwentnie poszerzana o międzynarodową sztukę nowoczesną i współczesną od ponad 80 lat. Dzięki temu Muzeum Sztuki to obecnie jedyne w Polsce muzeum posiadające tak bogate zbiory światowej sztuki XX i XXI wieku.
Dopełnieniem wystawy „Themersonowie i awangarda” jest komiks autorstwa Franciszki Themerson oraz program wydarzeń towarzyszących (w sobotę zaplanowano sympozjum z udziałem: Agnieszki Karpowicz, Roda Menghama, Jasi Reichardt, Nicka Wadley’a). Wydany zostanie również obszerny, bogato ilustrowany katalog. Kuratorem wystawy jest Paweł Polit.
Wystawa zrealizowana została przy wsparciu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach obchodów Roku Themersonów organizowanego pod auspicjami Instytutu Książki.
Program
Jasia Reichardt, Gaberbocchus Common Room
Przedmiotem prezentacji będzie Gaberbocchus Common Room który funkcjonował pod numerem 42a przy Formosa Street w Londynie. Tam w latach 1957-59 odbywały się wykłady, recitale, projekcje filmów i performensy. Celem Common Room było wypełnienie luki między sztuką i nauką przez kojarzenie ze sobą przedstawicieli każdej z tych dziedzin.
Nick Wadley, Kurt Schwitters and Stefan Themerson
Referat dotyczył będzie niezwykłego spotkania Schwittersa i Themersona podczas konferencji PEN klubu odbywającej się 22 sierpnia 1944 roku. Autor omówi i zilustruje wspólne wartości tych dwóch awangardowych osobowości, ich zainteresowania i wspólne strategie oraz rodzaj lirycznej przewrotności cechującej prace artystyczne i literackie obu twórców.
Agnieszka Karpowicz, Li(n)ter-media. Themersonowie i literatura
Intermedialność sztuki wyrażała awangardowy sposób myślenia Themersonów, nie tylko o sztuce, ale i o świecie. Przedmiotem prezentacji będzie ich afirmatywna postawa wobec tego, co marginalne, inne, przekraczające ludzkie wyobrażenia o świecie i nie mieszczące się w ciasnych szufladkach poznawczych opatrzonych jednoznacznymi etykietami kategorialnymi. Wątki te manifestują się również w opowiadaniach i powieściach pisanych przez Themersona. Autorka zaproponuje tezę, zgodnie z którą literatura stanowić może nie tylko klucz do zrozumienia awangardowości światopoglądu Themersonów, lecz także do zrozumienia całej, wielomedialnej i intermedialnej sztuki tych artystów.
Rod Mengham, Sympozjalny projekt Stefana Themersona / The Symposiastic Project of Stefan Themerson
Referat dotyczył będzie utworów literackich Stefana Themersona, które zdaniem autora konstruowane są bardziej w zgodzie z rodzajową konwencją sympozjum niż z konwencją powieści. Jego najwcześniej opublikowana powieść Bayamus oraz nowela Woof woof, or who killed Richard Wagner / Hau hau, albo kto zabił Richarda Wagnera (1951) zestawiają ze sobą postacie żywych i umarłych z różnych epok, które angażują się w dialog filozoficzny. Powieść Cardinal Pölätüo / Kardynał Pölätüo (1961) wydłuża życie głównego bohatera do dwustu lat w celu zainscenizowania podobnych spotkań, podczas gdy Professor Mmaa’s Lecture / Wykład profesora Mma (1953), jak sugeruje jej tytuł, skonstruowany jest jako seria twierdzeń i debat.
Źródło: POKiS
